Reklama

Artykuł

Czym są i co robią sterowniki w systemie Windows?

Czym są i co robią sterowniki w systemie Windows?
Fabrizio Ferri-Benedetti

Fabrizio Ferri-Benedetti

  • Zaktualizowany:

Sterowniki. To słowo na pewno obiło Ci się o uszy nie raz. Ale czym one właściwie są? I dlaczego sprawiają problemy? Pozwól, że wyjaśnię.

Każdego tygodnia otrzymuję pytania, których rozwiązaniem jest instalacja lub aktualizacja “driverów” lub sterowników urządzeń. Tak naprawdę, w systemie Windows większość niebieskich ekranów i restartów spowodowana jest właśnie nimi. Zaraz po wirusach, to sterowniki przysparzają technikom najwięcej pracy. Ale przeznaczeniem sterowników jest rozwiązywanie problemów, a nie ich wywoływanie.

Bez sterowników nie można by grać, drukować dokumentów czy odtwarzać muzyki. “Ale przecież to robi sprzęt”. Tak, ale sprzęt nie steruje się sam: potrzebuje instrukcji. Te instrukcje wysyłane są przez system operacyjny (Windows), który mówi w abstrakcyjnym języku, którego urządzenia nie rozumieją. Każde urządzenie potrzebuje programu, który przetłumaczy te instrukcje na język dla niego zrozumiały. Tym programem jest sterownik.

Czym są sterowniki?

Sterowniki są specjalnymi programami, które pozwalają systemowi operacyjnemu porozumiewać się z częściami komputera, “prowadząc” do celu wiadomości wysyłane przez system. Bez tych wiadomości nie da się zrobić prawie nic. Przykładowo, kiedy chcesz wydrukować dokument, drukarka jest odpowiedzialna, aby przelać na papier to co widzisz w Wordzie lub na zdjęciu, ale system Windows nie ma pojęcia o tym, ile potrzeba tuszu i gdzie go zaaplikować. Drukując dokument, to właśnie sterownik rozmawia z drukarką.

schemat

Aplikacje mówią do jądra systemu (na żółto), które z kolei przekazuje polecenia do urządzeń poprzez sterowniki. Wszystko dzieje się poprzez standardowe wywołania systemowe lub API (źródło)

Nie wszystkie urządzenia wymagają zainstalowania sterowników. Te, które są niezbędne do działania komputera są wbudowane w system. Jest tak dla procesorów, dysków i pamięci. Kiedy urządzenie jest ważne dla działania komputera, system posiada tylko podstawowy sterownik; na przykład, bez zainstalowanych właściwych sterowników, karta graficzna pokaże nam okienka systemowe, ale bez żadnych specjalnych efektów – zupełnie, jakby sterownik posiadał jedynie podstawowy słownik.

schemat

Nie myl sterownika z kontrolerem sprzętowym; ten drugi pokazany jest w szarym obszarze (źródło)

Nawet jeśli nie są one niezbędne, używanie oficjalnych i aktualnych sterowników sprawia, że dane urządzenie i cały komputer działają lepiej. Dzieje się tak ponieważ, w przeciwieństwie do podstawowych sterowników, te przygotowane z myślą o konkretnym urządzeniu zawierają szczegółowe instrukcje, które tylko producent urządzenia potrafi wykorzystać i wydobyć z niego pełną moc.

Kto tworzy i aktualizuje sterowniki?

Kiedy producent wypuszcza na rynek nowy sprzęt, jest również odpowiedzialny za stworzenie i dystrybucję sterowników dla wszystkich ważniejszych systemów operacyjnych. Jeśli tego nie zrobi, albo sterowniki będą wadliwe, urządzenie nie będzie działać poprawnie. To na pewno nie spodoba się użytkownikom, a taka antyreklama nie wpływa dobrze na wyniki sprzedaży. Z tego powodu, przez cały czas obecności produktu na rynku producent będzie wypuszczał nowe wersje sterowników. Kiedy sprzedaż produktu się zakończy, oficjalne wersje sterowników przestaną być aktualizowane.

NVIDIA

NVIDIA publikuje nawet wersje Beta (testowe) swoich sterowników

Społeczność użytkowników również tworzy i modyfikuje sterowniki, szczególnie jeśli producent nie udostępnia do nich aktualizacji, lub są one kiepskiej jakości. Wiele darmowych lub open-sourcowych sterowników powstało z powodu braku zainteresowania producentów systemem Linux. Dziś na szczęście sytuacja jest inna, a coraz więcej producentów tworzy sterowniki, które społeczność użytkowników może modyfikować.

Omega

Sterowniki graficzne Omega nie są oficjalne, ale mają rzeszę użytkowników

Które sterowniki są lepsze, oficjalne czy nieoficjalne? Jeśli masz wątpliwości, lepiej jest korzystać z oficjalnych sterowników, bo one przeszły kontrolę jakości producenta sprzętu i systemu operacyjnego. Jeżeli jednak nie ma aktualizacji dla twoich sterowników, albo ich jakość jest niezadowalająca, wtedy warto rozważyć użycie zmodyfikowanych sterowników.

Dlaczego sterowniki sprawiają problemy?

Ze względu na szczególny rodzaj pracy, którą muszą wykonywać sterowniki, o błędy nietrudno, szczególnie jeśli były one napisane w pośpiechu. Sterowniki działają na tak niskim poziomie abstrakcji, że najmniejszy błąd może zdestabilizować system. Dla przykładu, jeśli system każe sterownikowi karty graficznej zmienić rozmiar ekranu, a ten wyśle jej złe instrukcje, pojawia się błąd krytyczny, niebieski ekran – coś, czego żaden użytkownik nie lubi oglądać.

niebieski ekran

Niebieski ekran spowodowany błędem sterownika (źródło)

Sterowniki sprawiają problemy nie tylko, gdy są wadliwe, ale także gdy ich nie ma lub są niekompatybilne. Bez sterownika, system operacyjny nie “widzi”, że urządzenie jest zainstalowane w komputerze. Jak wspomniałem wcześniej, gdy brakuje oficjalnego sterownika, można użyć open-sourcowego, ale także skorzystać z narzędzi do wyszukiwania sterowników, takich jak Ma-Config czy DriverMax. Nieaktualne sterowniki nie wykorzystują w pełni możliwości sprzętu, więc należy zawsze być na czasie.

Ma-Config

Ma-Config pomaga wykryć, pobrać i zaktualizować sterowniki

Ale uważaj: nowe sterowniki również mogą powodować problemy, szczególnie jeśli mamy do czynienia z dużym pakietem dla wielu urządzeń. Na przykład, w przypadku kart graficznych, aktualizować należy z rozwagą: przed zainstalowaniem nowej wersji sterownika, przeczytaj w dokumentacji, czy poprawki dotyczą również Twojego modelu. Jeśli nie, lepiej jest pozostać przy sprawdzonej i stabilnej wersji, której używasz.

Zobacz także:

Fabrizio Ferri-Benedetti

Fabrizio Ferri-Benedetti

Editorial Guidelines